Sau mùa sinh sản là mùa thay lông của chim. Sơn Ca cũng vây Như vậy là từ tháng bảy, tháng tám âm lịch trở đi Sơn Ca sống tự do ờ ngoài trời, bắt đầu thay lông định kỳ hằng năm. Nhưng, với Sơn Ca nuôi lông thì mùa thay lông có sớm hơn, khoảng đầu tháng tư âm lịch, tức là bắt đầu mùa mưa ở miền Nam. Nhưng còn tùy vào sức khỏe mà chim thay lông trễ hoặc sớm.
Như quí vị đã biết, chim thay lông định kỳ không gì đáng ngại cả. Đây là dịp chim rủ bỏ tất cả các lông già cũ xấu xí để thay vào lớp lông mới non trẻ và đẹp đẽ hơn. Lóp lông cũ không thay hết một lần mà rụng từng phần, thường thì từ đầu xuống
Cổ, rồi thân mình, lông cánh, lông đuôi. Lông nào già thì rụng trước, và hễ nơi nào lông rụng trước thì nơi đó lông mới mọc ra trước.
Thời gian chim thay lông nhanh nhất là hai tháng, và chậm nhất là ba hoặc có thể đến bốn tháng mới xong.
Chim thay lông thì cơ thể suy yếu ít hót hoặc ngimg hót, và tỏ ra uể oải lười biếng trong mọi sinh hoạt thường ngày của nó. Chim thích rút đầu vào cánh để ngủ, hoặc thường đứng trên cầu đậu với cử chỉ bất động hàng giờ liền.
– Cách nuôi dưỡng: Chim thay lông (định kỳ) mỗi năm một lần, đó là luật sinh lý tự nhiên của chim, không thể tránh và cùng không nên tìm cách tránh né, và nhất là tránh việc làm cho thời gian thay lông bị kéo dài ra.
Nếu đến mùa thay lông mà vì một lẽ nào đó chim không thay lông được, ta cũng cố tìm cách cho nó thay lông. Chặng hạn chim yếu sức không thể đủ sức để thay lông thì nên cho ăn bổ dưỡng hơn để chim có sức mà rũ bỏ hết lớp lông cũ.
Đến mùa thay lông mà thấy chim không thay lông được thì đó là việc đáng lo chứ không phải đáng mừng. Nhưng có thể con chim đó thay long trễ cũng nên.
Mặt khác, hễ chim thay lông thì chủ nuôi phải biết cách giúp chim thay lông nhanh, để tránh cho chim mau hồi sức. Chim mau hồi sức thì việc chăm sóc sẽ giảm bớt mà chú nuôi lại sớm được nghe chim hót, và dược nhìn thấy bộ lông chim tươi tắn, đẹp đẽ.
Muốn chim thay lông nhanh thì cách tốt nhất nên trùm kín áo lồng lại, rồi treo lồng vào một nơi yên tĩnh nhất trong nhà để chim được yên ổn tĩnh dưỡng. Sơn Ca thay lông cũng phải làm theo cách đó. Ngoài ra, ta còn phải tăns cường lượng cào cào non cho chim thay lông ăn thêm mỗi ngày, đó là hình thức bồi bổ cho chim. Thỉnh thoảng vài ngày một lần, ta cho chim ra tắm nắng sáng, và mỗi lần độ một giờ là đủ.
Nếu suốt thời kỳ thay lông định kỳ của chim mà chủ nuôi lười biếng trong việc nuôi dưỡng và chăm sóc thi thời gian thay lông của chim bị kéo đài ra, do chim bị suy yếu sức khỏe trầm trọng. Dù lớp lông cũ đến thời kỳ phải thay, nhưng do sức khỏe chim quá suy yếu nên nó vẫn không đủ sức thay nhanh lớp lông cũ và mọc nhanh lớp lồng mới được. Việc thay lông càng ương ương dở dở mãi, sức khỏe của chim càng bị suy yếu thêm. Chim nuôi trong lồng, bất kể loại chim hót gì khi chúng bị suy thì chủ nuôi rất vất vả trong việc nuôi dưỡng để phục hồi sức lực. Đa số phải loại bỏ. Chim nuôi mà sức khỏe không tốt thì bộ lông làm sao mướt mát được? Đâu đủ sức căng lửa để hót hay được?
Vì vậy, suôt thời kỳ chim thay lông, chủ nuôi cẫn phải chịu khó quan tâm chăm sóc cho chim nhiều hơn. Ai coi thường công việc nầy là tự hại mình, vì dễ dàng đánh mất con chim quí. Chim thay lông, có phương pháp nuôi dưỡng và chăm sóc riêng, mà nghệ nhân nuôi chim nào cũng phải biết đến. Nếu không được tĩnh dưỡng và ăn uống tẩm bổ thì thời gian thay lông có thể kéo dài thêm lên, nếu tinh trạng nầy kéo dài, chim sẽ héo hon dần và tử vong.
Chim thay lông thì dù là định kỳ cũng là chuyện đáng lo ngại, không ai dám xem thường cả.
Có nhiều trường hợp chim thay lông định kỳ, nhưng do không được nuôi dưỡng chu đáo, đúng cách khiến sức khỏe chim càng ngày càng tồi tệ, lông xù lên còn thân mình thì trơ xương lưỡi hái, lớp lông già nua trên mình không đủ sức để rụng hết, và lớp lông mới cũng không đủ sức để trồi ra. Con chim như phải sống dở chết dở tử tháng này sang tháng khác, và sau cùng chuyện phải đến tất phải đến, nó không tránh được sự tử vong! Mà dù con chim đó có sống được, thì chắc gì nó đã mạnh hẵn được, hay là phải chịu đựng liên tiếp vài kỳ thay lông bít thường nữa, và thân xác bị nhiễm bao nhiều thứ hênh trầm kha?
Thường thì người nuôi chim nhiều kinh nghiệm họ không tó ra lo ngại lắm thì chim thay lông. Họ chỉ buồn là không đưực thuởng thức giọng hót của chim trong một thời gian dài, vì chim đã thay lông thì không còn sức để hót. Với chim thay lông bình thường thì chỉ cần treo lồng vào nơi yên tĩnh, và hàng ngày tẩm bổ cho chim là được. Thời gian chờ đợi là vài ba tháng.
Thế nhưng, khi gặp cảnh chim thay lông bất thường, nghĩa là vừa thay lông định kỳ xong, lớp lông mới còn tươi rói, nay lại phải thay lông lần nữa, thì ai cũng biết đó là triệu chứng bất thường, mà chủ yếu là do sức khỏe yếu kém của chim gây ra thì dù người dày dạn kinh nghiệm cũng phải quan tâm lo lắng. Việc trước tiên phải làm là ta cố tìm nguyên nhân do đâu mà chim bị suy, từ đó mới tìm ra cách chữa trị. Nhưng việc chữa trị bệnh thay lông bất thường lại là chuyện “thiên nan vạn nan” chứ không phải dễ dàng gì…
Chim thay lông bất thường được xem là một căn bệnh và đã là bệnh thì phải biết cách chữa cho đúng bệnh mới mong thoát hiểm được.
Đã gọi là thay lông bất thuờng thì không thay theo mùa, cùng không theo một ngày tháng nào nhất định trong năm mà chỉ do sức khỏe của chim suy sụp lúc nào thì nó phải thay lông lúc ấy.
Có nhiều nguyên nhân khiến chim thay lông bất thường. Do vậy, nêu không biết cách nuôi dưỡng thì con chim có thể rơi vào trường hợp thay lông bất thường dài dài, thay lông xong chưa được bao lâu lại phải thay lại lần nữa… nêu được nuôi dưỡng cẩn thận, sức khỏe chim sẽ khá dần lên và việc thay lông sẽ nhẹ đi, mau xong. Ngược lại, nếu con chim đã bị thay lông bất thường mà chủ nuôi còn bỏ bê, không dành cho chim một chế độ nuôi dưỡng thật tốt, thì thời gian thay lông bất thường có thể kéo dài mãi ra, bệnh nhẹ cũng trở thành nặng khiến chim suy kiệt dần mà chết.
Như quí vị đã biết, chim thay lông bất thường thì chỉ thay lơ thơ một bộ phận lông nào đó mà thôi chứ không thay toàn bộ lông trên mình, vì vậy, khi thấy trong năm chim đã thay lông đúng kỳ xong mà sau nầy vẫn còn bắt gặp một ít lông đầu, lông mình, hay lông đuôi, lông cánh vương vãi dướị bố lồng, trong khi đó con chim lại có dáng bộ lù rù, ít hót là biết chim bị thay lông bất thường. Những lông mới thay mà nay phải thay lại, dù là vài ba cái, mới là chuyện đáng lo…
Có điều may mắn là chim Sơn Ca tỏ ra bền sức trong thòi kỳ thay lông định kỳ so với một số chim hót rừng khác. Có thể ta không cần phải trùm áo lồng trong suốt thời gian thay lông, mà chỉ treo lồng vào nơi yên tĩnh (nên treo cao ngang tầm tay với của mình để khi có người qua lại không gây cho chim sự hoảng hốt), và hằng ngày cho ăn thêm cào cào để bồi bổ cho chim. Trong mùa thay lông, Sơn Ca cũng ngưng hót, và điệu bộ cung lù rù chậm chạp, do sức khỏe bị suy.
Sơn Ca cũng thường gặp cảnh thay lông bất thường, trong các trường hợp như:
– Do di chuyển xa: Sơn Ca vốn tính quá nhát, nên khi di chuyển đường xa, như từ Bắc, từ Trung hay Đà Nẵng vào Nam ta phải trùm áo lồng cẩn thận để chim khỏi bị nhát thêm. Do việc di chuyển từ nơi nầy qua nơi khác quá lâu ngày, nên việc ăn uống cũng thất thường khiến chim dễ xuông sức. Việc xe, tàu dằn, xôc không ảnh hưởng mấy đến sức khỏe của chim, nhưng những tiếng ổn ào chung quanh dễ làm cho chim sợ hãi.
– Do thay đổi khí hậu: Chim sinh trưởng nơi nào thì đã quen vói khí hậu nơi ấy, cho nên chim cảnh từ vùng ấm áp đem nuôi ở vùng có khí hậu lạnh lẽo tất nhiên sẽ bị bệnh. Nếu không có phương tiện để sưởi ấm cho chim, thì trong thời gian đầu phải treo lồng vào nơi kín gió, và tối lại phải trùm áo lồng để chim đủ được ấm áp. Nếu khí hậu quá khắc nghiệt thì chim dễ dàng bị thay lông bất thường.
– Do chế độ ăn uống: Sơn Ca sống ngoài trời thi ăn tạp như nhiều giống chim khác. Thức ăn chính của nó là sâu bọ, nhưng khi nuôi nhốt trong lông thì: kê trộn trứng, cào cào và cá sâu tươi. Thức ăn mà thiếu bổ dưỡng thì chim mau mất sức, đó là điều ai cũng hiểu được. Nghệ nhân nuôi chim thì gần như mỗi người cho chím ăn bằng một công thức pha trộn riêng, ít ai giống ai. Do đó, người ta cho chim ăn quen với thức ăn này; mình về lại cho chim ăn với thức ăn khác, bước đầu thế nào chim cũng khó lòng chấp nhận được. Việc ăn uống mà không no đủ trong vài ba ngày là sức khỏe bị suy ngay, giống chim thường là vậy. Nếu mua chim lạ của ai thì quí vị nhớ hỏi kỹ thức ăn mà họ dành cho chim ra sao để về nhà mình cho ăn đúng như vậy. Sau đó mới thay đôi dần dần, và chim dễ dàng chấp nhận điều đổi thay từ từ đó.
Tất nhiên là còn nhiều trường hợp khiến chim bị sốc khác, nhưng như quí vị đã biết, chim Sơn Ca tuy quá nhát so với nhiều giống chim khác, nhưng sự chịu đựng trước những trường hợp bất thường như vừa kể ở trên, nó lại tỏ ra có bản lĩnh hơn.
Tuy vậy, đã biết con chim vốn có tính nhát, ta nên cố tránh cho chim khỏi phải bị sốc được chừng nào tốt chừng nấy.
Bằng đủ mọi cách, ta phải cố tránh cho chim khỏi bị thay lông bất thường. Trong một năm mà chim phải thay lông nhiều lần thì sức khẻo của nó rất tồi tệ, ít con sống nổi!
