Thức ăn chính của Yến hót là thức ăn hột, gồm có hột kê và hột cải ngọt, hột mè. Chúng ăn băng cách dùng mỏ tách vỏ ra để ăn phần nhân bên trong.
Ở nước ngoài, thức ăn của Yến hót được nhiều cơ sở chế biến sẵn với công thức tối ưu, được đóng gói hay cho vào hộp, người nuôi chim chỉ việc mua về cho ăn. Nhưng theo cách nuôi chim của nguời mình, thì mỗi người tùy theo kinh nghiệm của mình mà pha trộn với tỷ lệ riêng, ít ai giống ai.
– Thức ăn hột: Trong đời sống hoang dã, Yến rừng cũng thích ăn các loại hột khô và hột tươi, cùng bông cỏ. Nuôi lồng, ta cho chim Yến ăn những loại hột mà chúng vừa thích khẩu, vừa sẵn cỏ trong thiên nhiên, như hột kê, hột cải và mè đen.
Hột kê vốn là cây lương thực dành cho người để làm bánh hoặc nấu chè, ăn rất bổ dưỡng. Cây kê lại dễ trồng, chịu được khí hậu của ba miền đất nước nên vùng nào trồng cũng được, miễn là phải trồng trong mùa nắng ráo. Hột kê dành cho chim ăn phải là hột tốt, hột chắc, không nhiễm thuốc sát trùng.
Hột cải ở đây là cải bẹ xanh, vốn là loại thổ sản mua lúc nào cũng có. Hột cải bẹ xanh vừa lớn hột, vùa có tính cay thích hợp với khẩu vị của Yến hót. Có nhiều người cho chim ăn thuần hột cải (không hột kê, không mè) và bầy chim vẫn sinh sản tốt.
Hột mè là cây lương thực của người, dễ trồng và mua lúc nào cũng có, nhưng ta chỉ cho chim cảnh ăn với số lượng nhỏ mà thôi.
Thường thì ta trộn chung các hỗn hợp với tỷ lệ như sau:
Hột kê: 60 phần trăm.
Hột cải: 30 phần trăm.
Hột mè đen: 10 phần trăm.
Có thể trộn với số lượng nhiều, phơi thật khô và để dành cho chim ăn dần.
– Thức ăn bột: Chim Yến hót cũng thích thức ăn bột. Người ta thường dùng loại bánh tráng nướng dòn hoặc bánh Bisquit tán nhuyễn thành bột cho chim dễ ăn. Thứ bột này gọi chung là Biscotte.
Thường thì hột Biscotte đuực nghệ nhân mình chế biến bằng bột gạo hoặc bột hánh mì khô trộn chuna với tròng đỏ trứng gà. Có hai cách pha chế sau đây:
1/ Một lon sữa bò gạo (250 grs) ngâm vào nước lã hai giờ, rồi vớt ra đổ thật ráo, sau đó bắc chảo rang vàng. Gạo rang nầy cho vào cối đâm nhuyễn thành hột. Sau đó, trộn vào bốn tròng đỏ trứng gà (hay trứng vịt) luộc chín rồi đem ra nắng phơi khô. Cuối cùng ta làm cho bột tơi ra rồi cất vào hộp đậy kín cho chim ăn dần.
2/ Mua bánh mì khô (loại có trét beurre sẵn) về đâm nhuyễn thành bột. Sau đó, đong một lon sữa bò bột trộn với bốn tròng đỏ trứng gà luộc chín, đem phơi khô vài nắng cho chim ăn dần.
Bột Biscotte cũng là thức ăn chính của Yến hót, phải cho ăn mỗi ngày. Chim trong thời kỳ nuôi con rất thích ăn bột này vì vậy phải cung cấp cho chim số lượng nhiều hơn, gấp hai hoặc gấp ba lần.
Trung bình mỗi ngày ta cho một cặp chim Yến hót ăn số lượng thức ăn như sau:
- Một muỗng cà phê vun thức ăn hột (kê, mè và hột cải)
- Một muỗng cà phê bột Biscotte
- Một miếng ruột bánh mì nhúng nước.
- Một phần tư cái trứng gà luộc (nhất là trong thời kỳ chim đang nuôi con)
- Một hay hai lá rau xà lách.
Thế nhưng, kinh nghiệm cho thấy cho chim ăn như vậy chua phải là đầy đủ. Chúng còn cần những chất bổ dưỡng khác để sinh trưởng mạnh, để sinh sản:
– Vitamine: Yến hót nuôi lồng rất cần các chất Vitamine một cách đầy đủ trong thức ăn hằng ngày. Những Vitamine A-D-E rất cần thiết cho sự sinh trưởng của chim trong mọi lứa tuổi. Chim cũng rất cần các chất phosphates và chất vôi. Đừng tưởng lầm là trong thức ăn hằng ngày cổ trứng gà đã là đủ. Thực ra, nếu lạm dụng trứng gà quá nhiều lại có hại cho sức khỏe của Yến hót, chúng dễ mắc bệnh đau gan.
– Mỡ tươi: Yến hót nuôi trong lồng rất thích ăn mỡ tươi, tức mỡ heo. Mỗi ngày ta có thể cung cấp cho chim một mẩu mỡ nhỏ bằng một lóng tay, mà không gây trở ngại cho sự tiêu hóa của chim. Trái lại, mẩu mỡ nhỏ này lại mang lại cho chim những chất bổ cần thiết để kiến trúc xương và lông. Mỡ còn có tác dụng giúp chim mạnh khỏe, đời sống vui tươi, kích thích sự sinh sản. Me thì mắn đẻ, con thì chóng mọc lông…
– Dầu cá thu: Chất này rất cần thiết cho sự sinh trưởng của Yến hót, nhất là trong mùa đông. Những con chim con đang thời kỳ trưởng thành và những chim đang thay lông rất cần đến dầu cá.
– Sulfate de soude: Đây là một thứ thuốc xổ, vừa chống táo bón, vừa giải độc cho cơ thể Yến hót, nhưng chỉ dùng trong một hai ngày rồi ngưng một thời gian dài.
– Chất khoáng: Yến hót rất cần đến chất khoáng. Trong mọi thời kỳ sinh trưởng của chim, chất khoáng đều là thức ăn cần thiết cả. Chất khoáng có tác dụng chữa các bệnh về đường ruột rất kiến hiệu. Thiếu chất này chim con chậm phát triển, chim mẹ sinh sản kém và sống èo uột.
Đây là công thức chế biến khoáng chất cho Yến hót và các loại chim nuôi nhốt trong lồng:
- Cát sạch 25 phần trăm
- Đất đỏ Biên Hòa 25 phần trăm
- Bột than 35 phần trăm
- Muối bọt 01 phần trăm
- Muối hột 01 phần trăm
- Đường cát trắng 01 phần trăm
- Bột vỏ hàu 10 phần trăm
- Bột cỏ cú 01 phần trăm
- Bột cam thảo 01 phần trăm
Chín vị trên đây trộn lẫn vào nhau cho đều rồi cất vào nơi khô ráo cho chim ăn dần. Cứ mỗi lần cho ăn độ một tuần, sau đó dù còn dư cũng nên đỏ bỏ, thay vào thứ mới.
– Mặt đen: Đây là mật ông nguyên chất pha với một ít khoáng cho chim ăn để ngừa bệnh nhiễm trùng cho Yến hót. Mỗi tuần cho ăn vài lần cung đủ. Loại chim non vừa lẻ mẹ rất cần đến thức ăn này.
Trên đây là thức ăn thông thường của chim Yến hót. Nhưng tùy theo từng thời kỳ sinh trưởng của chim, ta nên dành cho chúng một thực đơn riêng. Chẳng hạn như:
– Chim mẹ đang nuôi con: Chim mẹ đang nuôi con thì ai cũng biết là rất ốm yếu do suối một thời gian dài phải đẻ và ấp, bây giờ lại còn phải nuôi con. Vì vậy, khi chim con bắt đầu nở thì ta phải lo bồi dưỡng đúng mức cho chim mẹ. Ngoài thức ăn thông thường như bột kê, trứng gà luộc, rau cải, ta còn cho chim mẹ ăn mật đen, ăn Pate cà rốt. Chất này được chế biến như sau: Lựa củ cà rốt vừa tươi vừa đỏ bào nhuyễn ra một đĩa nhỏ. Sau đó trộn vào một muỗng Biscotte (hay bánh bisquit tán thành bột) để qua đêm cho nước ngọt của cà rốt thám vào bột bánh, rồi trộn thêm một chút phomat. Chim mẹ rất thích ăn thức ăn này.
Ta cũng có thể cho chim mẹ ăn bột hướng dướng, vì trong đó có chứa nhiều Vitamine cần thiết. Ta dùng nhân bên trong hội hướng dương đâm nhỏ thành bột cho chim mẹ ăn. Mẹ ăn thức ăn này đút cho chim con giúp cho chim con mau lớn thân mình mạnh khỏe cứng cáp và sắc lông tươi tắn.
– Thức ăn cho chim con: Chim con ở đây là chim vừa lẻ mẹ, đang trên đà tăng trọng mạnh, nếu được nuôi no đủ, và bổ dưỡng.
Chim con tiêu thụ lượng Biscotte nhiều hơn là thức ăn hột, những Biscotte phải thấm nước hay sữa thì chim mới thích ăn, ăn được nhiều.
Có thể dùng ruột bánh mì nhúng nước để chim con ăn được nhiều hơn. Hoặc bánh bisquit hay bánh mì nướng dòn cho vào cối đâm nhỏ rồi trộn với lòng đỏ trứng gà, cũng là thức ăn bổ dưỡng cho chim con.
Tóm lại. trong khi chim con còn khờ dại chưa thổ ăn nhiều hột kê cho no bụng thì ta tìm những món ăn vừa mềm vừa dề tiêu hóa như vừa kể ở trên để kích thích sự ăn uống của chúng.
– Thức ăn dành cho chim đang thay lông: Yến hót trong thời kỳ thay lông thường mỗi năm hai lần, rất ốm yếu nên cần được ăn thức ăn bổ dưỡng.
Chim trong thời kỳ thay lông rất cần đến chất trứng, cả lòng đỏ lẫn lòng trắng, và đầu cá. Nên trộn trứng và đầu cá vào Biscotte cho chim ăn thỏa thích. Sau thời kỳ thay lông thì bớt phần trứng đi.
Ngoài ra ta cho chim thay lông uống loại nước hợp chất để chim có sức đề kháng được nhiều bệnh tật. Dùng một chai nước khoáng loại tốt có dung tích nứa lít, pha vào một muống cà phê sulfate de soude rồi cho chim uống dần. Nên nhớ là mồi khi dùng nên lắc chai cho đều.
